Zakażenia układu oddechowego są jednym z najpowszechniej występujących problemów zdrowotnych na świecie. Infekcje układu oddechowego są także jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza, zarówno dzieci, jak i dorosłych. Stanowią około 50-60% wszystkich wizyt ambulatoryjnych. Wśród licznych i różnorodnych czynników etiologicznych dwa odgrywają istotną rolę, jako że zakażenia tymi czynnikami mogą prowadzić do bardzo poważnych powikłań. Czynnikami tymi są wirus grypy i pneumokoki.

Konstruowanie skutecznych szczepionek, pozwalających zapobiegać chorobom, jest procesem bardzo skomplikowanym, pracochłonnnym i kosztownym. W związku z tym producenci koncentrują uwagę na czynnikach najszerzej rozpowszechnionych i mających największe znaczenie kliniczne z uwagi na ciężki przebieg zakażeń i możliwość wystąpienia groźnych powikłań i trwałych następstw. Szczepionki dostępne w celu zapobieganiu zakażeniom układu oddechowego obejmują szczepionki przeciw grypie oraz przeciw pneumokokom.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia co roku na świecie choruje z powodu grypy od 330 do 1 575 mln ludzi, z czego umiera od 500 000 do 1 mln. Epidemie grypy występują co sezon, jednak dostępne dane epidemiologiczne uzależnione są od sprawności funkcjonowania nadzoru epidemiologicznego. Kliniczny przebieg choroby wywołanej wirusem grypy zależy od właściwości wirusa, ale także od wieku pacjenta, statusu immunologicznego, palenia tytoniu, współistnienia chorób (np. serca i płuc), wydolności nerek, obecności immunosupresji, ciąży, stanu odżywienia i wielu innych czynników. Powikłania pogrypowe niejednokrotnie uwidaczniają się dopiero po pewnym czasie od przebytej infekcji. Podstawowym sposobem zapobiegania zachorowaniom na grypę i jej powikłaniom jest coroczne szczepienie. Warto pamiętać, nie nie każde wirusowe zakażenie układu oddechowego w sezonie jest spowodowane wirusem grypy. Szczpienie nie chroni przed zakażeniem adenowirusami, kalciwirusami ani wieloma innymi patogenami. Jednak infekcjom tym dużo rzadziej niż infekcji wirusem grypy towarzyszą poważne powikłania.

Dane epidemiologiczne wskazują na zakażenia Streptococcus pneumoniae jako bardzo istotną globalną przyczynę zachorowalności i śmiertelności dzieci w wieku 0–5 lat. Drugą istotną populacją pacjentów narażonych na częste infekcje pneumokokowe oraz związane z nimi hospitalizacje oraz zgony są ludzie > 65 roku życia. Manifestacja kliniczna zakażenia pneumokokowego obejmuje lżejsze postacie zlokalizowane (zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok) ale także oraz ciężkie postacie inwazyjne (sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc z bakteriemią). Obecnie znanych jest ponad 90 chorobotwórczych serotypów Streptococcus pneumoniae. Wskazania do szczepienia przeciw pneumokokom stanowią:

• wiek powyżej 65  lat,
• nikotynizm ,
• astma, POCHP,
• stan po splenektomii,
• zaburzenia odporności. 

Celem szczepienia przeciw pneumokokom jest zapobieganie rozwojowi inwazyjnej choroby pneukokokowej stanowiącej do 10% zakażeń pneumokokowych, ale związanej z wysoką śmiertelnością. Jeśli nasz pacjent znajduje się w grupie ryzyka zakażenia pneumokokami, warto zastanowić się nad szczepieniem.