Inhibitory pompy protonowej (IPP), do których zaliczamy omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, rabeprazol i esomeprazol, są lekami bardzo często przepisywanymi  zarówno  przez  lekarzy  specjalistów,  jak i lekarzy pierwszego kontaktu. Zadaniem IPP jest blokowanie sekrecji kwasu solnego przez komórki okładzinowe błony śluzowej żołądka, co leży u podstaw leczenia chorób zależnych od działania HCl. Dlatego właśnie inhibitory pompy protonowej znajdują zastosowanie w terapii schorzeń związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego, do których zalicza się m.in. chorobę refluksową przełyku, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, zakażenie Helicobacter pylori, uszkodzenie błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego w wyniku stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), zespół Zollinger–Ellison’a oraz dyspepsję bez aktywnego owrzodzenia. Wśród tych chorób trzy ostatnie stanowią często powód długotrwałego, niekiedy wieloletniego, stosowania preparatów z grupy IPP    

W przypadku konieczności zastosowania u pacjenta w sposób przewlekły leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) wskazane jest zastosowanie równoległe IPP w celu ochrony błony śluzowej przewodu pokarmowego. IPP należy zastosować od razu, nie czekając na wystąpienie dolegliwości związanych z przewlekłym przyjmowaniem NLPZ, ani tym bardziej na wystąpienie ewidentnych objawów ubocznych ich stosowania. W przypadku pantoprazolu dawką ochronną jest już 20 mg/d. Dawka ta może być zwiększona u pacjentów z obciążonym wywiadem gastroenterologicznym w zakresie choroby wrzodowej, zwłaszcza z powikłaniami, lub z chorobą refluksową. Leki z grupy IPP powinno stosować się tak długo, jak długo chory jest leczony NLPZ czy preparatami kwasu acetylosalicylowego. Pod szczególnym nadzorem powinni znajdować się pacjenci obciążeni w wywiadzie chorobami ze strony przewodu pokarmowego, takimi jak choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, czy nieswoiste zapalne choroby jelit.

Wszystkie IPP są podawane w postaci kapsułek i tabletek rozpuszczających się dopiero w jelicie po to, by uchronić przy przejściu przez żołądek substancje czynne przed działaniem kwasu solnego – są one wchłaniane dopiero w odcinku bliższym jelita cienkiego. Następnie, transportowane drogą krwionośną, przekształcone w wątrobie metabolity IPP do- stają się do żołądka, gdzie osiągają wysokie stężenie w kwaśnym kompartymencie kanalików wydzielniczych komórek okładzinowych i w wyniku działania kwasu przekształcają się w sulfonamid.

Pantoprazol w preparacie IPP dzięki zawartej w jego składzie  celulozie  mikrokrystalicznej   charakteryzuje się odmiennymi cechami niż pozostałe inhibitory pompy protonowej. W raporcie porównującym zdol- ność rozpuszczania tabletek zawierających celulozę mikrokrystaliczną wykazano, że była ona szybsza zastosowanie celulozy mikrokrystalicznej sprzyja więc podstawowej dobrej relacji pomiędzy rozpuszczalnością rzeczywistą, a dostępnością biologiczną środka leczniczego w odniesieniu do dawki maksymalnej.

Korzyści z zastosowania pantoprazolu u pacjentów le- czonych innymi lekami wynikają też z odmiennej dro- gi metabolicznej tego inhibitora pompy protonowej. Wszystkie pozostałe IPP są metabolizowane w wątro- bie przez układ cytochromu P450, ale odbywa się to w różnym odsetku w poszczególnych układach:

• CYPC19 – omeprazol, esomeprazol
• CYPC19 – 50% lanzoprazol
• CYPC19 – tylko 15–20% rabeprazol + CYP 3A4

Należy pamiętać, że jednoczesne stosowanie innych leków metabolizujących się przy udziale tego enzymu może prowadzić do modyfikacji ich działania. Pantoprazol metabolizowany jest głównie przez transferazę siarczanową niezwiązaną z układem CYP, wobec tego jest lekiem z wyboru u pacjentów sto- sujących NLPZ, czy preparaty kwasu acetylosalicy- lowego (ASA) ze względu na swój profil bezpieczeń- stwa. Możliwość bezpiecznego połączenia pantopra- zolu z NLPZ, ASA, czy klopidogrelem jest niezwykle istotna, ponieważ stosowanie NLPZ, ASA lub leków p/płytkowych zwiększa ryzyko krwawienia z przewo- du pokarmowego, a stosowanie jednoczasowe ASA wraz z klopidogrelem zwiększa ryzyko krwawienia aż 7–krotnie.

 Zastosowanie IPP w zapobieganiu powikłaniom ze strony przewodu pokarmowego u osób długotrwale stosujących niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub kwas acetylosalicylowy (ASA) sprawiły, że IPP należą obecnie do najczęściej stosowanych leków na świecie.

LITERATURA:

1. Andrzej Dąbrowski: Nowości w dziedzinie hamowania wydzielania kwasu solnego, Gastroenterologia kliniczna, tom 6, nr 4, 2014
2. Zofia Słodowska–Hajduk,, Magdalena Macko, Znaczenie różnic między inhibitorami pompy protonowej w praktyce lekarskiej, Terapia, 2012