Pojawienie się w szerokiej praktyce klinicznej inhibitorów pompy protonowej (IPP) pozwoliło na ogromny postęp w leczeniu chorób przewodu pokarmowego zależnych od wydzielania kwasu solnego w żołądku. Nie są to choroby rzadkie – stale rośnie zapadalność na chorobę refluksową przełyku (GERD), pacjenci często zgłaszają się z objawami dyspepsji i coraz powszechniej eradykuje się Helicobacter pylori.    

Mechanizm działania IPP polega na nieodwracalnym zahamowaniu ATP–azy, zależnej od jonów wodorowych i potasowych, aktywowanej w końcowej fazie produkcji kwasu solnego w żołądku. Pompa ta jest enzymem odpowiedzialnym za wymianę jonów potasowych na wodorowe i ich wydzielanie do światła żołądka.  Rozpoznanie i leczenie choroby refluksowej przełyku (GERD) stanowi wyzwanie dla lekarzy różnych specjalności. Istnieje ku temu kilka powodów: notuje się stały wzrost zapadalności na GERD, choroba charakteryzuje się różnorodnym obrazem klinicznym oraz może być źródłem ciężkich powikłań, jak na przykład progresja do gruczolakoraka przełyku. Istotny problem stanowi też brak złotego standardu diagnostycznego oraz niewystarczająca skuteczność terapii.  Najbardziej efektywne w leczeniu chorób gastroenterologicznych związanych z wydzielaniem kwasu solnego są inhibitory pompy protonowej (IPP). Znajdują one zastosowania w leczeniu nie tylko GERD, ale także w innych jednostkach chorobowych, takich jak: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, (zarówno przy zakażeniu, jak i bez infekcji Helicobacter pylori) czy zespół Zollinger–Ellison`a.  Stanowią też  bardzo dobrą prewencję powikłań u pacjentów stosujących niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz preparaty kwasu acetylosalicylowego. Najdłużej obserwowane w praktyce IPP to: omeprazol (1988), pantoprazol (2000), lanzoprazol (1995), rabeprazol (1999), esomeprazol (2001).

 Najczęściej notowanymi powikłaniami po NLPZ oraz aspirynie są:

• krwotok, krwawienie z przewodu pokarmowego, niedokrwistość
• perforacja  przewodu  pokarmowego,  owrzodzenie, nadżerki żołądka i dwunastnicy
• zwężenie odźwiernika
• nieprawidłowości  wykrywane  endoskopowo (wybroczyny, nadżerki, owrzodzenia)
• bóle brzucha (objaw niestały 5–50%).

Nie istnieje pojęcie dawki bezpiecznej aspiryny! Nawet 10 mg może powodować owrzodzenie żołądka. Dawka zalecana (wg. CURE study) wynosi 75–81 mg. Chorzy z  grupy  dużego  ryzyka  powikłań  to  osoby z powikłanym owrzodzeniem w wywiadzie (szczególnie w ostatnim czasie) oraz gdy występują przynajmniej dwa inne czynniki ryzyka. Chorzy z grupy średniego ryzyka to osoby po 65 roku życia stosujące wysokie dawki ASA/NLPZ z niepowikłanym owrzodzeniem w wywiadzie, przyjmujące jednocześnie steroidy i/lub antykoagulanty.

Na podstawie dotychczasowych badań pantoprazol okazuje się być tym lekiem z grupy IPP, który charak- teryzuje się  największym  profilem  bezpieczeństwa u pacjentów stosujących przewlekle NLPZ i/lub aspi- rynę.

 LITERATURA:

1. Kirchheiner J. et al., Relative potency of proton– pump inhibitors – comparison of e?ects on intra- gastric pH, European Journal of Clinical Pharma- cology, 2009
2. Cryer, E?ects of very low dose daily, long–term aspirin therapy on gastric, duodenal, and rectal prostaglandin levels and on mucosal injury in healthy  humans,  Gastroenetrology  1999;  117: 17–2
3. Prof. J.Reguła, Kongres PTK Poznań 20– 22.09.2012