Poszerzenie kanonu leczenia niedrobnokomórkowego raka płuca o leki ukierunkowane molekularnie z grupy inhibitorów kinazy EGFR (erlotynib, gefitynib, afatynib) stało się bezpośrednim powodem włączenia badań mutacji genu EGFR do rutynowej diagnostyki klinicznej. Od roku 2011 liczba testów molekularnych wykonywanych z tego powodu w Polsce dynamicznie rośnie. Szacuje się, że w roku 2014 wykonano w naszym kraju już około 4000 badań. W większości krajów rozwiniętych rutynowo prowadzona jest również diagnostyka rearanżacji genu ALK, jako kwalifikacja do leczenia inhibitorami kinazy ALK (kryzotynib). Wprawdzie w Polsce nadal oczekujemy na decyzję Ministerstwa Zdrowia udostępniającą kryzotynib w ramach programu terapeutycznego, jednak istnieje już sieć wysokospecjalistycznych laboratoriów przygotowanych do prowadzenia tego typu badań diagnostycznych.

W 2014 roku grupa ekspertów Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej, Polskiego Towarzystwa Patologów, Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka we współpracy z Krajową Izbą Diagnostów Laboratoryjnych przygotowała dokument stanowiący kompendium kluczowych zaleceń metodycznych dotyczących oceny mutacji genu EGFR i rearanżacji genu ALK w materiałach pochodzących od chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca (1). Zaleca się, aby diagnostykę wykonywać po indywidualnej ocenie stanu chorego i wskazań klinicznych do leczenia inhibitorami kinazy tyrozynowej EGFR (TKI-EGFR) u chorych z guzem o utkaniu innym niż płaskonabłonkowe niezależnie od stopnia zróżnicowania histologicznego i pochodzenia materiału z guza pierwotnego lub przerzutu. Diagnostyki może być prowadzona zarówno w oparciu o materiał tkankowy, jak i cytologiczny. Wybór reprezentatywnego fragmentu do oznaczenia mutacji genu EGFR powinien być dokonywany przez patomorfologa, który powinien również oszacować zawartość komórek nowotworowych (%) w próbce przekazywanej do badania genetycznego.

Zgodnie z zaleceniami ekspertów ośrodki diagnostyczne mają obowiązek zapewnić adekwatnie czułą, szybką i wiarygodną analizę próbek.

Zalecenia wyraźnie wskazują na konieczność stosowania metod o czułości pozwalającej na wiarygodną analizę materiałów zawierających co najmniej 10% komórek nowotworowych lub 5% w przypadku analizy mutacji warunkujących oporność wobec inhibitorów kinazy EGFR. Preferowane są więc techniki oparte na reakcji PCR, w tym przede wszystkim real-time PCR, które pozwalają również na szybkie wykonanie badań (3-5 dni, maksymalnie do 10 dni).

Wreszcie należy podkreślić, iż zarówno rekomendacje polskie, jak i międzynarodowe zalecają, aby diagnostykę molekularną genu EGFR prowadziły wyłącznie laboratoria dysponujące odpowiednim sprzętem, doświadczonym personelem, regularnie poddające się ocenie w ramach międzynarodowych programów kontroli jakości.

Piśmiennictwo:

Krawczyk P, Chorostowska-Wynimko J, Dziadziuszko R, Jassem J. i wsp.: Zalecenia metodyczne dotyczące oceny mutacji genu EGFR oraz rearanżacji genu ALK w kwalifikacji chorych na nie drobnokomórkowego raka płuca do terapii ukierunkowanych molekularnie. Pneumonol. Alergol. Pol. 2014; 82: 437–444.