Biegunka poantybiotykowa to biegunka rozwijająca się w ciągu 8 tygodni od rozpoczęcia leczenia antybiotykiem. Etiologia jest najczęściej jest nieznana (dla 2/3 przypadków), a wśród ustalonych etiologii główną role przypisuje się zakażeniu Clostridium difficile, które jest przyczyną biegunki u  ok. 1/3 pacjentów. Przebieg biegunki może być łagodny (najczęściej), ale może wystąpić zapalenie jelita grubego lub w najcięższym przebiegu rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego.

Wiele badań wskazuje na stosunkowo wysoką częstość biegunki w wyniku stosowania antybiotyków- u dorosłych częstość wynosi 5-39% leczonych antybiotykiem, w tym u ok. 20% leczonych szpitalnie, a u dzieci w badaniu Kotowskiej i wsp. - 17,3%.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego jest chorobą o ciężkim przebiegu- charakteryzuje się wodnisto-brunatnymi, cuchnącymi stolcami, z krwią, śluzem, ropą, kolkowymi bólami brzucha, gorączką (80%), podwyższona leukocytozą (80%). Obraz endoskopowy jest charakterystyczny, jednak endoskopia powinna być przeprowadzana tylko w przypadku wątpliwości odnośnie etiologii choroby.

Diagnostyka różnicowa zakażeń Clostridium difficile obejmuje: biegunki spowodowane patogenami nie związanymi ze stosowaniem antybiotyków (Giardia, Vibrio, Shigella, toksyny Staphylococcus), przewlekłe choroby jelit (nieswoiste zapalenia jelit- choroba Leśniowskiego-Chrona, colitis ulcerosa,  niedokrwienne zapalenie jelit), powikłania leków nie antybiotykowych (stosowane leki przeczyszczające, chemioterapeutyki, leki antywirusowe).

Mechanizm powstawania biegunki poantybiotykowej związany jest ze zniszczeniem fizjologicznej flory jelitowej i przerostem bakterii odpornych na antybiotyk. Szczególnie niekorzystne są antybiotyki wydzielane z żółcią i słabo wchłaniane z jelita (klindamycyna, cefoperazon, cefriaxon). Bezpieczniejsze są antybiotyki o dobrej absorpcji jelitowej (doksycyklina, cefaklor). Ryzyko biegunki rośnie wraz z użyciem wielu antybiotyków i przedłużeniem leczenie powyżej 3 dni.

Przegląd systematyczny piśmiennictwa (Cochrane 2011) pozwolił na ocenę skuteczności różnych metod leczenia zakażenia Clostriduium difficile z użyciem antybiotyków. Zidentyfikowano 15 badań RCT- które objęły tylko pacjentów dorosłych. Oceniono 9 antybiotyków (wankomycyna, metronidazol, kwas fusydynowy, nitazoxanid, teikoplaina, rifampicyna, rifaximin, bacitracina i fidaxomicina). Stwierdzono brak różnic skuteczności leczenia pomiędzy: wankomycyną i metronidazolem, wankomycyną i kwasem fusydynowym wankomycyną i nitazoxanidem,  wankomycyną i rifaximiną. W badaniach nie uzględniano ciężkiego przebiegu zakażenia Clostridium Difficile. Zgłoszono wątpliwości czy leczyć lekkie przebiegi zakażeń. Ostatecznie można wskazać na metronidazol jako lek pierwszego rzutu w leczeniu zakażenia CD, podobną skuteczność jednak ma wankomycyna i rifaximina, które należy rozważyć w szczególnych sytuacjach klinicznych.

Szczególnym problemem jest nawrotowość choroby szacowana u dorosłych na  20-35% leczonych metronidazolem i wankomycyną. W przypadku wystąpienia choroby nawrotowej aż 45-65% pacjentów ma powtarzające się kolejne nawroty choroby, które mogą trwać nawet kilka lat. Leczenie każdego nawrotu standardowo stałymi dawkami metronidazolu i wankomycyny nie zapobiega kolejnym nawrotom.

Proponowano różne schematy leczenia choroby nawrotowej- w tym powtarzane dawki wankomycyny w odtępach 3-dniowych. W 2011 roku przeprowadzono badanie RCT (Garey KW, J Antimicrob Chemother. 2011) z użyciem rifaximiny jako kontynuacji leczenia: podawania rifaximiny- 400mg/dobę po standardowym leczeniu zakażenia Clostridium Difficile przez 20 dni w obserwacji 3 miesięcznej przyniosło spadek częstości biegunki poantybiotykowej (21 vs 49%) i nawrotów zakażenia CD (15 vs 31%).

Zastosowanie w terapii znajdują również probiotyki, z których najlepiej przebadano Sacharomyces boulardii. Metaanaliza z 2012 roku (Hample S, JAMA 2012) 63 badań (11 811 uczestników) z użyciem różnych szczepów probiotyków (Lactobacillus, Bifidobacterium, Saccharomyces, Streptococcus, Enterococcus, i/lub Bacillus) pokazała zmniejszenie ryzyka biegunki poantybiotykowej (ryzyko względne 0.58 (95% CI, 0.50 do 0.68; P < .001).