Niedobór witaminy D w wieku rozwojowym - przyczyny, skutki, jak temu zaradzić?
W aktualnym piśmiennictwie zwraca się uwagę na duże niedobory witaminy D u ludzi, w różnych grupach wiekowych. Najgroźniejsze w skutkach są niedobory u dzieci w okresie intensywnego wzrastania.
Istnieje kilka przyczyn takiego stanu rzeczy. Zasadniczo są nimi: niestosowanie zalecanej suplementacji (poza najwcześniejszym okresem życia), dieta uboga w witaminę D oraz stosowanie filtrów ochronnych na skórę, zatrzymujących promieniowanie UVB.
Wykładnikiem zaopatrzenie organizmu w witaminę D jest stężenie w surowicy jej metabolitu wątrobowego – 25-hydroksycholekalcyferolu (25OHD). Według aktualnych zaleceń za prawidłowe stężenie 25OHD uznaje się wartości od 30 do 80 ng/ml (>75-200 nmol/l); wartości w granicach 30 do > 10 ng/ml określane są jako niedobór lekki i niedobór średni. Natomiast gdy stężenie 25OHD w surowicy znajduje się poniżej 10 ng/ml rozpoznaje się niedobór ciężki czyli hipowitaminozę D. Aktywną w organizmie formą witaminy D jest metabolit nerkowy (1,25-(OH)2D).
Stężenie witaminy D |
Diagnoza, zalecenia |
deficyt witaminy D, który powinien być leczony farmakologicznie |
|
20–30 ng/ml (50–75 nmol/l) |
stężenie suboptymalne, należy umiarkowanie zwiększyć dobową dawkę witaminy D |
30–50 ng/ml (75–125 nmol/) |
stężenie docelowe zapewniające wielokierunkowe działanie witaminy D, należy utrzymać stosowaną dawkę |
50–100 ng/ml (125–250 nmol/l) |
duże zaopatrzenie w witaminę D; należy zmniejszyć dawkę suplementacyjną, jeśli stężenie jest w górnej granicy tego zakresu lub utrzymać stosowaną dawkę w przypadku niższego stężenia |
>100 ng/ml (250 nmol/l) |
konieczna redukcja lub zaprzestanie suplementacji do momentu osiągnięcia docelowego stężenia witaminy D |
>200 ng/ml (500 nmol/l) |
stężenie toksyczne, pacjenci mogą wymagać interwencji medycznych w celu zmniejszenia działań toksycznych, należy zakończyć suplementację witaminy D |
Badania dotyczące dzieci łódzkich w wieku szkolnym wykazały wybitny niedobór witaminy D w diecie u dzieci (ocena z użyciem programu komputerowego Dieta 2), który wynosił tylko 22% średniego dziennego zapotrzebowania. Ogólnopolskie, wieloośrodkowe badania stężeń 25OHD (także u dzieci szkolnych) ujawniły ogromne niedobory zarówno średnie jak i ciężkie „po zimie”
i znaczną poprawę w oznaczeniach u tych samych dzieci „po lecie”, co wskazuje na korzystny wpływ promieniowania słonecznego.
Skutki tego niedoboru, poza klasyczną krzywicą, osteomalacją a także osteoporozą u młodzieży, to zniekształcenie kośćca (klatki piersiowej, kończyn) osłabienie siły mięśniowej, bóle kostne, zaburzenia chodu. Objawy takie były spotykane u dzieci w przytoczonych wyżej badaniach.
Poza klasycznym, czyli kalcemicznym działaniem witaminy D, udowodniono w ostatnich latach jej działanie plejotropowe m.in. na komórki układu hematopoetycznego i immunologicznego, mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, gładkich, skóry, gruczołów dokrewnych. Ponadto nowotwory złośliwe rozwijające się w tych tkankach często reagują na antyproliferacyjne działanie 1,25(OH)2D.
Wyniki badań klinicznych i epidemiologicznych dowodzą korzystnego wpływu witaminy D na napięcie i siłę mięśniową, układ immunologiczny, szczególnie na zmniejszenie zapadalności na choroby infekcyjne. Przy niedoborze tej witaminy zaobserwowano większą zapadalność na choroby układu krążenia i autoimmunizacyjne, natomiast z wysokimi stężeniami 25OHD koreluje mniejsza zapadalność na raka jelita grubego, piersi i gruczołu krokowego.
Spostrzeżenia i wnioski z tych badań, w połączeniu z dobrze znanym działaniem kalcemicznym witaminy D, były podstawą do zaktualizowania wytycznych dotyczących zapobiegania niedoborom tej witaminy zarówno w wieku rozwojowym jak też w grupach osób dorosłych. Są to rekomendacje dla krajów Europy Centralnej opracowane, z przeważającym udziałem polskich autorów, opublikowane w 2013r.
Rekomendacje dotyczące suplementacji witaminą D w populacji |
||
Wiek |
Zalecana Dawka |
Uwagi |
0-6 miesiąc |
400 IU/doba |
Od pierwszego dnia życia |
6-12 miesiąc |
400-600 IU/doba |
W zależności od podaży w diecie |
1-18 lat |
600-1000 IU/doba |
Zależy od masy ciała |
Komentarze (0)
Aby dodać komentarz musisz się zalogować.